Giáo Phận Hà Tĩnh – Hành Trình Ân Phúc

GIÁO PHẬN HÀ TĨNH – HÀNH TRÌNH ÂN PHÚC

Giáo phận Hà Tĩnh là giáo phận non trẻ nhất trong tổng số 27 giáo phận của Giáo hội Công giáo Việt Nam. Nằm trên dải đất Miền Trung, địa bàn Giáo phận Hà Tĩnh trải dài trên hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình. Giáo phận được dâng kính cho Đức Maria Mẹ Thiên Chúa với ngôi Nhà thờ Chính tòa và Tòa Giám mục tọa lạc tại giáo xứ Văn Hạnh (xã Thạch Trung, Tp. Hà Tĩnh). Tính đến cuối năm 2022, Giáo phận có 287.063 tín hữu (chiếm khoảng 13% dân số hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình). Hiện nay, Giáo phận có 13 giáo hạt, 130 giáo xứ và chuẩn giáo xứ, 158 linh mục, 100 Chủng sinh, 30 Tiền Chủng sinh, 460 nam nữ tu sĩ và 65 sở dòng hoặc nhóm tu sĩ phục vụ tại các giáo xứ trong toàn Giáo phận.

I. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN

Hà Tĩnh là một giáo phận non trẻ với chỉ hơn 3 tuổi nên để hiểu về Giáo phận chúng ta không thể không trở về nguồn nơi Giáo phận Vinh. Ngược dòng lịch sử, hạt giống Tin Mừng được gieo vãi nơi mảnh đất Nghệ – Tĩnh – Bình từ rất sớm. Theo sử liệu, vào năm 1629, tức là hai năm sau khi giáo sĩ Alexandre de Rhodes (Cha Đắc Lộ), một nhà truyền giáo vĩ đại thuộc dòng Tên đặt chân lên Cửa Bạng – Thanh Hóa, mở đầu hành trình truyền giáo cho các vị thừa sai thuộc Dòng Tên tại Việt Nam. Sự kiện này đã đặt nền móng cho Giáo Hội Công Giáo tại Đàng Ngoài (Bắc Hà), Việt Nam.

1. Hạt giống Tin Mừng đầu tiên được gieo vãi

Hạt giống Tin Mừng được gieo vào mảnh đất Nghệ – Tĩnh – Bình từ rất sớm. Ngược dòng lịch sử, vào cuối tháng 3 năm 1629, hai thừa sai dòng Tên là linh mục Alexandre de Rhodes (Đắc Lộ) và linh mục Pedro Marquez bị chúa Trịnh Tráng trục xuất khỏi Đàng Ngoài. Trên đường bị dẫn độ vào Quảng Bình để tìm phương tiện trở về Macao, các ngài đã tận dụng thời gian để giảng Đạo Chúa, đặc biệt là những lần dừng chân tại các vùng cửa biển như: Cửa Chúa, nay gọi là Cửa Cờn (Quỳnh Lưu, Nghệ An), Cửa Rùm hay Cửa Rum, nay gọi là Cửa Hội (Nghi Lộc, Nghệ An), Cửa Sót (Lộc Hà, Hà Tĩnh), Cửa Gianh (Quảng Trạch, Quảng Bình).

Với thời gian chưa đầy 7 tháng, khi ở trên bộ lúc ở dưới thuyền, Cha Đắc Lộ cùng Cha Marquez đã tận dụng mọi cơ hội để rao truyền Đạo Chúa và rửa tội cho nhiều người trên đường từ Nghệ An, qua Hà Tĩnh, vào Bố Chính và ngược lại. Chính nhờ những nỗ lực tuyệt vời đó, hạt giống Tin Mừng đã được gieo vãi và trổ sinh tại vùng đất Nghệ – Tĩnh – Bình cho tới ngày nay.

2. Giữa lòng mẹ Giáo phận Vinh

Sau 30 năm hạt giống Tin Mừng được gieo vào mảnh đất Nghệ – Tĩnh – Bình, đến ngày 09/9/1659, qua Sắc chỉ Super Cathedram, Đức Thánh Cha Alexandre VII đã thiết lập hai Giáo phận Tông tòa đầu tiên của Giáo hội Việt Nam là Giáo phận Đàng Trong và Giáo phận Đàng Ngoài. Đến năm 1679, Tòa Thánh lại quyết định chia giáo phận Đàng Ngoài thành hai giáo phận: Đông Đàng Ngoài và Tây Đàng Ngoài.

Đến năm 1846, Giáo phận Tây Đàng Ngoài lại được chia tách thành hai: giáo phận Tây Đàng Ngoài và giáo phận Nam Đàng Ngoài. Đến cuối năm 1924, khi các giáo phận tại Việt Nam được đổi tên theo địa bàn hành chính, Giáo phận Nam Đàng Ngoài được đổi thành Giáo phận Vĩnh, về sau được gọi là Giáo phận Vinh như ngày nay. Vào năm 2006, địa hạt Giáo phận Vinh được mở rộng khi tiếp nhận thêm các giáo xứ ở khu vực Nam Quảng Bình, phần hữu ngạn Sông Gianh – Sông Son từ Tổng Giáo phận Huế.

Sau hơn 170 năm hình thành và phát triển trong tình thương và sự quan phòng nhiệm mầu của Thiên Chúa, Giáo phận Vinh không ngừng lớn mạnh với số giáo xứ và giáo dân ngày một đông. Nếu khi mới thành lập giáo phận chỉ có 18 giáo xứ với 66.350 giáo dân, thì đến cuối năm 2018, số giáo dân đã lên tới 523.000 người với 182 giáo xứ và hơn 750 nhà thờ. Về địa lý, giáo phận có địa giới trải dài trên 3 tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh và Quảng Bình với tổng diện tích lên tới 30.590 km2.

Với số tín hữu đông đảo cùng địa bàn rộng lớn như thế, việc mục vụ tại Giáo phận Vinh gặp nhiều khó khăn. Bởi thế, từ nhiều năm trước, việc chia tách Giáo phận đã là định hướng và nguyện vọng của các vị Chủ chăn cùng mọi thành phần Dân Chúa.

3. Giáo phận Hà Tĩnh được khai sinh

Sự ra đời của giáo phận Hà Tĩnh là một tiến trình đã được thai nghén qua nhiều năm tháng. Thật vậy, Bề Trên giáo phận Vinh qua nhiều giai đoạn đã chuẩn bị cho việc thành lập tân Giáo phận. Năm 1994, Đức Cha Phêrô Gioan Trần Xuân Hạp đã đệ trình Tòa Thánh xin chia tách giáo phận. Tiếp đó, vào năm 2009, Đức Cha Phaolô Maria Cao Đình Thuyên tiếp tục nhắc lại thỉnh nguyện này của vị tiền nhiệm với Tòa Thánh. Chung một tâm nguyện, Đức Cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp tiếp tục đệ trình xin chia tách Giáo phận Vinh.

Sau những năm tháng hy vọng và chờ đợi của các tín hữu, vào ngày 22/12/2018, Đức Thánh Cha Phanxicô đã ban Tông sắc thành lập Giáo phận Hà Tĩnh, đồng thời bổ nhiệm Đức Cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp, nguyên Giám mục Giáo phận Vinh, làm giám mục chính tòa tiên khởi Giáo phận Hà Tĩnh. Thánh lễ tạ ơn, công bố quyết định thành lập Giáo phận Hà tĩnh và khai mạc sứ vụ của Đức cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp được cử hành trọng thể ngày 11/02/2019, tại nhà thờ chính tòa Văn Hạnh trong niềm hân hoan của mọi thành phần Dân Chúa. Như thế, sau 173 năm cưu mang và 25 năm chuyển dạ, Giáo phận Hà Tĩnh đã được khai sinh từ Giáo phận Vinh và bắt đầu một trang sử mới trong lòng Mẹ Hội Thánh.

Đến ngày 19/3/2021, sau khi chấp thuận đơn từ nhiệm của Đức cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp do tuổi tác, Đức Thánh Cha Phanxicô đã bổ nhiệm Đức cha Louis Nguyễn Anh Tuấn[1] làm Giám quản Tông tòa Giáo phận Hà Tĩnh. Thánh lễ khởi đầu sứ vụ Giám quản Tông tòa của Đức cha Louis được cử hành ngày 29/4/2021 tại nhà thờ chính tòa Văn Hạnh. Sau hai năm trong cương vị Giám quản Tông Tòa, vào ngày 25/3/2023, Đức Cha Louis Nguyễn Anh Tuấn được Đức Thánh Cha Phanxicô bổ nhiệm làm Giám mục Chính tòa Giáo phận Hà Tĩnh. Thánh lễ Tạ ơn và nhận sứ vụ Giám mục chính tòa của Đức Cha Louis được cử hành tại nhà thờ chính tòa Văn Hạnh sáng ngày 22/4/2023.

TẠM KẾT

Như thế, Hà Tĩnh là một Giáo phận non trẻ về tuổi đời nhưng lại có chung bề dày lịch sử và cùng sẻ chia những biến cố thăng trầm của Mẹ Giáo phận Vinh nói riêng và Giáo Hội Việt Nam nói chung. Trong hoàn cảnh Giáo phận đang khởi đầu với nhiều vận hội và thách đố trong việc xây dựng cơ sở vật chất, xây dựng con người và thi hành sứ vụ loan báo Tin Mừng. Mỗi người được mời gọi quảng đại, yêu thương và liên đới với nhau để xây dựng ngôi nhà chung Giáo phận, xây dựng cung cách sống và cách thế loan báo Tin Mừng. Để rồi, trong tương lai không xa, Giáo phận sẽ được một mùa gặt bội thu. Và rồi, dù ở phương trời nào, mỗi người con của mảnh đất đầy thử thách nhưng mạnh chí khí vẫn tự hào cất lên “đi mô ta cũng nhớ về Hà Tĩnh”.

Ước mong rằng, với ơn thánh đỡ nâng, Giáo phận Hà Tĩnh sẽ ngày càng vững bước trong cuộc lữ hành đức tin, và trên mảnh đất khô cằn và nghèo nàn này, đức tin sẽ tỏa sáng, hòa bình, công lý, sự thật và tình yêu sẽ nở hoa và tỏa sắc khoe hương.

Ban Truyền thông Giáo Phận Hà Tĩnh

———————————————————————

[1] Đức Cha Louis Nguyễn Anh Tuấn sinh ngày 26/12/1962 tại Đà Nẵng (nguyên quán: Hương Khê, Hà Tĩnh), thụ phong linh mục ngày 30/6/1999. Ngày 25/8/2017, ngài được Đức Thánh Cha Phanxicô bổ nhiệm làm Giám mục Phụ tá Tổng Giáo phận Sài Gòn, hiệu toà Catrum, khẩu hiệu Giám mục: “Này con đây” (Hic Ego Sum).