Suy Niệm Chúa Nhật VIII Thường Niên C

Xem Quả Biết Cây

Lm. Phêrô Nguyễn Văn Hương

Chúa Nhật vừa rồi, chúng ta đã suy niệm về giới răn yêu thương kẻ thù, hôm nay chúng ta tìm hiểu về những thái độ đối xử với nhau trong cộng đoàn. Trong bài Tin Mừng, thánh Luca giới thiệu với chúng ta một loạt những giáo huấn của Chúa Giêsu như là những danh ngôn hay những “lời” theo kiểu khôn ngoan về thái độ của người môn đệ đích thực: mù dắt mù sao, trò hơn thầy chăng, lấy cái rác mà không lấy cái xà trong mắt, xem quả biết cây, lòng đầy miệng mới nói ra.

1. Hành xử theo Thiên Chúa

Việc sửa lỗi huynh đệ cho nhau thật là cần thiết và tốt đẹp khi nó là cách thức để thể hiện lòng bác ái và giúp nhau hoán cải. Nhưng chúng ta phải cảnh giác trước cám dỗ cho mình là thẩm phán hay quan tòa của người khác trong việc xét đoán hay sửa lỗi cho người anh em.

Quả thế, một trong những cám dỗ mà chúng ta thường gặp khi sống trong cộng đoàn, đó là thường nghiêm khắc với người khác nhưng lại dễ dãi với chính mình; muốn sửa lỗi cho người khác nhưng lại không sửa lỗi chính mình. Chúa Giêsu nhắc nhở:

“Hỡi kẻ đạo đức giả! Lấy cái xà ra khỏi mắt ngươi trước đã, rồi sẽ thấy rõ, để lấy cái rác trong con mắt người anh em” (Lc 6,42b).

Để việc sửa lỗi huynh đệ có kết quả tốt đẹp, chúng ta phải luôn tự xét mình bằng một sự tự phê chân thành nhằm loại trừ mọi thái độ giả hình, kiêu ngạo, coi mình hoàn hảo và hơn người như người Pharisêu.

Bởi lẽ, tính kiêu ngạo và giả hình là hai thứ bệnh nguy hiểm làm cho chúng ta mù lòa về chính mình, không biết mình cũng là những tội nhân cần đến lòng thương xót của Chúa, và thường dễ dàng kết án người khác. Vì thế, trước khi sửa lỗi cho người khác, chúng ta cần phải khiêm tốn sửa lỗi mình. Trước khi lấy cái rác trong mắt người khác, chúng ta cần phải lấy cái xà trong mắt mình.

Chúa Giêsu muốn chúng ta học hỏi cách thế của Thiên Chúa đã không đối xử với chúng ta như những quan tòa nghiêm khắc, nhưng như người cha yêu thương. Thiên Chúa không luận phạt nhưng rộng lòng tha thứ và cho chúng ta những cơ hội để hoán cải, làm lại cuộc sống tốt hơn. Đó là thái độ mà chúng ta cần học nơi Người.

2. Lòng đầy miệng mới nói ra

Chúa Giêsu hôm nay đưa ra một quy luật nhân quả:

“Lòng đầy miệng mới nói ra” (Lc 6,45).
“Xem quả thì biết cây” (Lc 6,44).

Thật vậy, thiện căn hệ tại lòng ta và sự độc ác, xấu xa cũng hệ tại lòng ta. Lòng trí con người là trung tâm điểm phát sinh những điều thiện hảo hay xấu xa tội lỗi.

Theo ý nghĩa đó, bài đọc I đề cập đến một tiêu chuẩn như là thước đo về sự khôn ngoan để đánh giá con người: đó là lời nói phát ra từ miệng lưỡi. Lời nói ra là bằng chứng của người khôn ngoan như có thử lửa mới biết bình thợ gốm, hay xem quả thì biết cây (x. Hc 27,4-7).

Những gì chúng ta nói ra là những gì chúng ta suy nghĩ và ước muốn trong lòng. Mỗi ngày, chúng ta thường đề cập đến điều gì nhiều nhất? Có lẽ, chúng ta nói nhiều về tiền bạc, nhà cửa, xe cộ, điện thoại, ăn uống, thể thao, dụ lịch… nhưng chúng ta lại ít nói về những giá trị tinh thần như bác ái, tình liên đới, huynh đệ, tôn trọng người khác, hiệp nhất, yêu thương và trách nhiệm… Chúng ta càng ít nói về Thiên Chúa, về những điều cao cả khác. Chúng ta thử trắc nghiệm xem mình đang quan tâm đến điều gì nhiều nhất. Chúa Giêsu nói về những gì bên trong của con người được phản chiếu qua lời nói và biểu lộ bên ngoài:

“Người tốt thì lấy ra cái tốt từ kho tàng tốt của lòng mình; kẻ xấu thì lấy ra cái xấu từ kho tàng xấu. Vì lòng đầy miệng mới nói ra” (Lc 6,45).

Người còn thêm một tiêu chuẩn khác: đó là quy luật nhân quả, nhìn quả thì biết cây:

“Không có cây nào tốt mà lại sinh quả xấu, cũng vậy, không có cây nào xấu mà lại sinh quả tốt. Thật vậy, xem quả thì biết cây” (Lc 6,43-44).

Vì thế, để tránh chủ quan, sai lầm khi đánh giá một người, chúng ta cần phải tìm hiểu lời nói, thái độ và hành động, cũng như cả ý hướng và động lực thúc đẩy của họ.

Vậy đâu là trái tốt để người ta nhận ra nơi người môn đệ đích thực của Chúa Giêsu? Đó chính là thực hành các mối phúc mà chúng ta đã suy niệm trong Chúa Nhật VI vừa rồi: như yêu thương kẻ thù, cho mà không đòi nhận lại, không xét đoán, không kết án người khác như là quan tòa hay như cảnh sát, mà không có hoán cải chính mình trước, hay ít ra, cố gắng làm một điều tốt để hoàn thiện mình. Điều này được áp dụng cho tất cả mọi thành phần dân Chúa, nhưng đặc biệt cho những ai có bổn phận hướng dẫn người khác, như các bậc cha mẹ, các nhà giáo dục, các bề trên trong các cộng đoàn, giáo xứ.

3. Nội tâm hóa Tin Mừng

Từ một con tim cằn cỗi không thể nào có thể phát ra những lời hay ý đẹp cũng như có những hành động cao thượng. Vì thế, chúng ta cần có một tiến trình nội tâm hóa các giá trị Tin Mừng mỗi ngày. Nghĩa là chúng ta suy niệm Lời Chúa, đưa các giá trị đó vào trong chính mình, biến các giá trị Tin Mừng thành tiêu chuẩn sống để suy nghĩ, chọn lựa, và hành xử của chúng ta. Đó là tiến trình nội tâm hóa các giá trị Tin Mừng. Nhờ đó chúng ta có những phẩm chất và được Tin Mừng hóa nơi bản thân.

Chúng ta chỉ có thể thực hiện tiến trình nội tâm hóa này với sự cầu nguyện, gặp gỡ Thiên Chúa, lắng nghe và suy niệm Lời Chúa hằng ngày trong thinh lặng. Cuộc sống hôm nay đang trở nên quá ồn ào với nhiều âm thanh, nhiều thông tin và phương tiện. Con người chìm ngập trong những thứ âm thanh đó, nên đánh mất khả năng thinh lặng và lắng nghe tiếng Chúa.

Xin Chúa cho chúng ta biết thinh lặng để nhận ra sự hiện diện và lắng nghe Lời Chúa như Ápraham ngồi dưới cây sồi Mamrê đàm đạo với Thiên Chúa, hay như chị Maria ở Bêtania luôn biết ưu tiên ngồi bên chân Chúa với một thái độ lắng nghe và một trái tim tràn trề lòng mến. Amen!

Hoán Cải Lối Nhìn, Cách Nói

Lm. Hoa Thập Tự

Trưa Chúa Nhật 27/2/2022, trong bài huấn dụ ngắn trước khi kinh Truyền Tin với các tín hữu hiện diện tại quảng trường thánh Phêrô, Đức Thánh Cha Phanxicô suy tư về cách nhìn và cách nói của chúng ta, điều mà sứ điệp Lời Chúa hôm nay nhắn gửi. Chúng ta cần trở về với lòng mình, thực hiện cuộc hoán cải để có cái nhìn đúng đắn và diễn tả cách nói, cách sửa dạy đúng với tình bác ái huynh đệ. Quả thực, bài Lời Chúa hôm nay mời gọi chúng ta hãy suy tư về cách chúng ta nhìn và cách chúng ta nói.[1]

1. Cách nhìn

Trước hết về cái nhìn của chúng ta. Chúa nói, rủi ro mà chúng ta gặp phải là chúng ta tập trung nhìn vào cọng rơm trong mắt người anh em mà không nhận ra cái xà trong mắt chúng ta (x. Lc 6,41). Nói cách khác, chúng ta hết sức chú ý đến khuyết điểm của người khác, ngay cả đối với những khiếm khuyết nhỏ như cọng rơm, nhưng lại thanh thản bỏ qua khuyết điểm của chính mình khi xem nhẹ chúng. Điều Chúa Giêsu quả thực rất đúng: chúng ta luôn tìm ra lý do để đổ lỗi cho người khác và biện minh cho chính mình. Và nhiều khi chúng ta phàn nàn về những điều không đúng trong xã hội, trong Giáo hội, trong thế giới, mà không tự vấn bản thân trước và không cố gắng thay đổi chính mình trước. Mỗi thay đổi có kết quả, tích cực, phải được bắt đầu từ chính chúng ta, bằng không, chúng ta sẽ chẳng có sự thay đổi nào. Chúa Giêsu giải thích, nhưng khi làm như vậy, chúng ta nhìn một cách mù quáng. Và nếu chúng ta bị mù, chúng ta không thể tự nhận mình là người hướng dẫn và giảng dạy cho người khác: thực tế là một người mù không thể hướng dẫn một người mù khác (c.39).

2. Nhận ra lỗi của mình, tìm kiếm điều tốt của người khác

Chúa mời gọi chúng ta thanh tẩy cái nhìn của mình. Trước tiên, Chúa yêu cầu chúng ta nhìn vào lòng mình để nhận ra những sai lỗi của chúng ta. Bởi vì nếu chúng ta không thể nhìn thấy khuyết điểm của mình, chúng ta sẽ luôn có xu hướng phóng đại những khuyết điểm của người khác. Ngược lại, nếu chúng ta nhận ra lỗi lầm và những khuyết điểm của mình, thì cánh cửa của lòng thương xót sẽ mở ra cho chúng ta. Dĩ nhiên, sau khi đã nhìn vào nội tâm của chính mình, Chúa Giêsu mời gọi chúng ta hãy nhìn người khác như Người: không nhìn vào điều xấu, nhưng nhìn vào điều tốt. Thiên Chúa nhìn chúng ta bằng cách này. Người không nhìn thấy những sai lầm không thể sửa chữa được trong chúng ta, nhưng nhìn thấy những người con sai lỗi. Thiên Chúa luôn luôn phân biệt con người với những lỗi lầm của họ. Người luôn tin tưởng vào con người và luôn sẵn sàng tha thứ cho những lỗi lầm. Người mời gọi chúng ta cũng làm như vậy: đừng tìm kiếm điều xấu nơi người khác, nhưng hãy tìm kiếm điều tốt.

3. Lời nói

Sau cách nhìn, hôm nay Chúa Giêsu mời gọi chúng ta suy tư về lời nói của mình. Chúa giải thích rằng “lòng đầy miệng mới nói ra” (c. 45). Đúng vậy, từ cách nói của một người, bạn có thể nhận ra những gì trong lòng anh ta. Những lời nói chúng ta sử dụng nói lên chúng ta là ai. Sách Huấn ca trong bài đọc thứ nhất nói rõ kinh nghiệm này: “Xem quả thì biết cây, nghe lời miệng nói biết ngay lòng người. Chớ vội khen, khi người chưa lên tiếng: muốn biết người, phải nghe miệng nói năng” (Hc 27,6-7).

 Tuy nhiên, đôi khi chúng ta ít chú ý đến lời nói của mình và sử dụng chúng một cách hời hợt. Nhưng lời nói có sức nặng: chúng cho phép chúng ta bày tỏ suy nghĩ và cảm xúc, nói lên nỗi sợ hãi mà chúng ta có và những dự án chúng ta dự định thực hiện, để chúc tụng Thiên Chúa và chúc phúc cho những người khác. Để hoán cải lời nói, cần hoán cải cách nghe, do đó cần biết:

Dùng miệng lưỡi để tán tụng Chúa: Bài đáp ca mời gọi chúng ta dùng miệng lưỡi để chúc tụng Chúa: “Thú vị thay được tạ ơn Chúa”, “được tuyên xưng tình thương và lòng thành tín của Người” từ sáng sớm tới canh khuya (x. Tv 91,2-3).

Trành đàm tiếu và vu khống gây tổn thương: Thật không may, bằng lời nói, chúng ta cũng có thể nuôi dưỡng những định kiến, nâng cao những rào cản, làm hại và thậm chí tiêu diệt anh chị em của chúng ta: những lời đàm tiếu gây tổn thương và vu khống có thể sắc bén hơn một con dao! Ngày nay, đặc biệt là trong thế giới kỹ thuật số, lời nói truyền tải nhanh; nhưng có quá nhiều người truyền tải sự tức giận và gây hấn, đưa tin tức sai sự thật và lợi dụng nỗi sợ hãi của tập thể để tuyên truyền những ý tưởng xuyên tạc. Một nhà ngoại giao, từng là Tổng thư ký Liên Hiệp quốc, đã nói rằng “lạm dụng từ ngữ là coi thường con người” (D. HAMMARSKJÖLD, Waymarks, Magnano BI 1992, 131).

Vậy chúng ta hãy tự hỏi mình dùng những lời nói nào: những lời thể hiện sự quan tâm, tôn trọng, hiểu biết, gần gũi, cảm thông hay những lời chủ yếu nhằm mục đích làm cho chúng ta trở nên tốt đẹp trước mặt người khác? Và rồi, chúng ta nói nhẹ nhàng hay chúng ta làm ô nhiễm thế giới bằng cách gieo rắc nọc độc: chỉ trích, phàn nàn, khiến cho sự gây hấn lan rộng?

Xin Đức Maria, người với sự khiêm nhường đã được Thiên Chúa nhìn đến, Đức Trinh Nữ của sự thinh lặng và Mẹ của niềm hy vọng, giúp chúng ta thanh lọc cái nhìn và lời nói của mình. Amen.